Menenjit’in hızlıca gelişen ve tanısının kesinlikle erkenden yapılmasının kritik bir öneme sahip olan bir hastalık olduğunu daha önceki yazılarımızda belirtmiştik.
Bu yüzden kendimizde veya yakınımızdaki bir insanda karşılaşabileceğimiz Menenjit riskine karşı Menenjit’in vücutta meydana getirdiği değişiklikleri tanımak bizlere fazlasıyla zaman kazandıracak ve hatta o kişinin hayatını kurtarabilme şansını yakalayabileceğiz.
Menenjit hastalığının kesin tanısı Lumbar Punktur adı verilen bir test ile yapılmaktadır.
Bu test omurların arasından giren bir iğne ile beyin omurilik sıvısının çekilmesi suretiyle yapılır. Belirtilerin önemi de burada ortaya çıkmaktadır. Araştırmalar sonucunda edinilen bilgiler sayesinde yakın bir gelecekte sadece belirtiler üzerinden tanı konulması mümkün olabilecektir.
Menenjit Hızlı Bilgi Sayfası’da da bahsettiğimiz üzere menenjit farklı yaş grupları üzerinde farklı belirtiler gösteren bir hastalıktır. Yapılan araştırmalara göre İngiltere’de yaşanan Meningokoksal hastalıkların neredeyse yarısını 4 yaş altı çocuklar oluşturmaktadır. Bu veriden yola çıkarak özellikle bebek ve küçük yaştaki çocuklarda Menenjit tanısının başarıyla yapılmasının kritik bir öneme sahip olduğunu görebiliriz.
Majör Belirtiler
· Baş Ağrısı
Meninkslere yerleşen mikroorganizmaların çoğalıp bir enfeksiyon oluşturması sonucu hasta sızı şeklinde, sürekli ve şiddetli bir ağrı hisseder. Ağrı baş ve boyun çevresinde daha fazla görülür. Sebebi ise söz konusu bakterilerin kafa çevresindeki serbest sinir uçlarını sürekli uyarımıdır. Hastaların yaklaşık %40’ında görülür.
· Mental Durumda Değişiklik
Menenjit hastalığında kafa içi basınç arttığından beynin bazı bölümleri kafatası içinde sıkışmaya uğrayabilmektedir. Bunun sonucu olarak bu beyin bölgeleri işlevlerini tam olarak yerine getiremezler. Bazı hastalarda aşırı öfke, üzüntü gibi psikolojik belirtiler gözlenirken bazı hastalarda ise uyku hali, kafa karışıklığı (konfüzyon) gibi bilişsel belirtiler gözlenmektedir. Hastaların yaklaşık %25-30’unda görülür.
· Yüksek Ateş
Bakteri ve virüs kaynaklı hastalıklarda vücut bu yabancı cisimleri tanıyarak onlara karşı adeta bir savaş durumuna girer. Bu savaşın özelliklerden biri de vücut sıcaklığını arttırarak bağışıklık sistemini güçlendirmesidir. Bununla beraber aşırı yüksek ateş havale geçirmeye, kalıcı beyin hasarına ve ölüme sebep olmaktadır. Hastaların hemen hemen hepsinde görülmektedir.
· Ense Sertliği (Nukal Sertlik)
Meninkslerin aşırı hassaslaşması sonucu vücut, beyin ve omuriliği korumak üzere refleks olarak arka boyun kaslarını kasar. Böylece ense sertleşir, baş arkaya doğru gerilir. Hastaların üçte ikisinde rastlanır.
Minör Belirtiler
· Fotofobi (Işığa) ve Sese Aşırı Duyarlılık
· Anormal Pupil (Gözbebeği) Refleksi
· Yutmada Zorluk
· Anormal Duruş
· Döküntüler
Döküntülerin görülme sebebi meninkslerde oluşan enfeksiyonun sonucu “kan zehirlenmesi” de diyebileceğimiz sepsistir. Sepsis dolayısı ile birçok organ hayati tehlikeye girer. Kılcal damarlarda çatlamalar oluşur ve böylece deride ufalanarak kaybolmayan kırmızı benekler oluşur. Benekler genellikle Neisseria Meningitidis bakterisinin sebep olduğu vakaların %63 ila %80’i arasında görülür.
· Bebeklerde Ekstremite (El ve Ayak) Soğukluğu
· Bebeklerde Anormal Deri Rengi
· Bebeklerde Fontanel (Bıngıldak) Şişkinliği
Fiziksel Testler
Ø Kernig Belirtisi
Kernig Belirtisi, hastanın sırt üstü uzanıp bacaklarından birini 90 derecelik duruma getirdikten sonra doktorun bacağın doğrultusunu değiştirmeden 90 dereceden yüksek konuma getirdiği durumda ağrı hissedilmesidir.
Ø Brudzinski Belirtisi
Brudzinski Belirtisi, hasta sırt üstü durumdayken boynunun karnına doğru itilmesiyle beraber kalça ve bacaklarında istemsiz hareket veya ağrı görülmesi durumudur.
Ø Amoss Belirtisi
Ø Jolt Accentuation
Hastanın başını, boynundan hızlıca sağa ve sola “hayır” anlamında döndürmesiyle oluşan ağrıdır.
Fiziksel belirtilerin sebebi aslında yukarıda da bahsettiğimiz üzere meninksleri korumak üzere oluşan refleksleri koruma amacıyladır.
Ancak fiziksel belirtiler kesinlikle bir laboratuvar testinin sonucunu karşılamamaktadır. Doktora yardımcı bir belirtidir.
Ayrıca özellikle Brudzinski ve Kernig bulgularının yanlış pozitif verme oranı yüksekken yanlış negatif verme oranları düşüktür. Yani bir kişide bu bulguların bulunduğu zaman tanı için biraz daha test yapılması gerekirken bulguların bulunmadığı zaman hastalığın olmama olasılığı daha yüksektir.
Erken Komplikasyonlar
Hastalığın sebep olduğu ilk ciddi problemler arasında:
§ Sepsis
§ Hipotansiyon (Tansiyon Düşüklüğü)
§ Nadiren Kangren
§ Akut Adrenokortikal Yetmezlik (Şoka bağlı)
§ Beyin Herniasyonu (Fıtık)
§ Hidrosefali (Kafa İçi Basıncın Artması Sonucu)
§ Nöbetler bulunmaktadır.
Aileler Ne Yapmalı? Ne Yapıyorlar?
Ailelerin çocuklarında yukarıdaki belirtilerin bir veya birden fazlasını gözlemlemeleri halinde vakit kaybetmeden doktor muayenesine gitmesi hayati bir önem taşımaktadır. Çünkü Menenjit, tıbbi bir tedavi alınmadığı takdirde 24 saat içinde hastayı öldürme riski bulunan ciddi bir hastalıktır.
Yapılan araştırmalar neticesinde ailelerin doğru tespit oranı en yüksek olan belirtiler kusma ve yüksek ateştir. Öte yandan aileler ense sertliğini teşhis etmekte yetersiz kalmaktadır. (%11 tespit/%33 gerçek)
Kaynakça
· Attia J, Hatala R, Cook DJ, Wong JG. Does This Adult Patient Have Acute Meningitis? JAMA. 1999;282(2):175–181. doi:10.1001/jama.282.2.175
· Matthew J Thompson, Nelly Ninis, Rafael Perera, Richard Mayon-White, Claire Phillips, Linda Bailey, Anthony Harnden, David Mant, Michael Levin, Clinical recognition of meningococcal disease in children and adolescents, The Lancet, Volume 367, Issue 9508,2006, Pages 397-403,ISSN 0140-673
· Emiroglu, M., Kesli, R., & Kilicaslan, M. (2019). Diagnostic Value of Clinical and Laboratory Findings in Childhood Meningitis. Journal of Pediatric Infectious Diseases, 15(02), 079-085. doi:10.1055/s-0039-3400960
· Wikipedia