‘Menenjit Hızlı Bilgi Sayfası’nda da bahsettiğimiz üzere sinir sistemimiz meninksler adı verilen üç katlı bir zar sistemi ile çevrilidir. Bu zar sistemi, sinir sistemi üzerinde adeta bir bakır kablonun üzerindeki plastik katman gibi yalıtım ve koruma işlevlerini yerine getirir.
Vücuttaki her sistemde sorunlar çıkabileceği üzere bu zar sisteminde de zaman zaman istenmedik durumlarla karşılaşabilmekteyiz. Beyin ve omurilik, vücuttaki düzenin sağlanmasında değişmez elemanlar olduklarından önemleri hayli yüksektir. Bu sebepten ötürü biyolojimiz ve fizyolojimiz sinir sistemini korumak için fazladan tedbir sağlayacak sistemler geliştirmiştir.
Hastalık sebebi olabilecek mikroorganizmaların vücudumuza giriş yaparken kullandıkları yerleri birçoğumuz biliriz. Yine de bir liste yapmaya çalışırsak,
Solunum yolu
Açık yaralar
Üro-genital yollar
Sindirim yolu
Daha az sıklıkla görme yolları Enfekte etmek üzere vücudumuza giren mikroorganizmaların yayılmak için ilk tercihleri genellikle kan yolu olmaktadır. Nitekim kan, tüm vücudu dolaşır ve bu da mikroorganizmaya nerede konaklamak ve çoğalmak isterse oraya ulaşmasını sağlar. Yukarıda bahsettiğimiz ‘tedbir’lerden bir tanesi “Kan-Beyin Bariyeri”dir. Bu sistem temel olarak dolaşımdaki kan ile sinir sistemini besleyecek olan kan arasında bir bariyer oluşturur. Dolayısıyla menenjiti ve diğer sinir sistemi alakalı enfeksiyon hastalıklarının büyük bir kısmını engelleyebilir. Fakat beynimiz yapısı itibariyle vücuttan tamamen izole olmuş değildir. Beynimiz, kafatasımız içerisinde “Beyin-Omurilik Sıvısı” (BOS) adı verilen bir sıvı içerisinde tabiri caizse “yüzmektedir”. Bu sıvının üretildiği yer beynin iç kısımlarında bulunan ve ventriküler subaraknoid boşluk adı verilen beyin dokusudur. Bu dokularda bulunan hücreler tarafından BOS üretilir ve beyin çevresine yönlendirilir. Bu beyin dokusunda yapısal olarak Kan-Beyin Bariyeri bulunmadığından çeşitli enfekte edici mikroorganizmalar buradan geçerek öncelike BOS’a sonrasında ise beyne ve zarlarına ulaşabilmektedir. Zarlarda kolonileşip çoğalarak ödem, enfeksiyon gibi durumlar oluştururlar. Menenjitin en temel mekanizmasını da bu yol oluşturur. BOS’un bağışıklık ve koruma anlamında yeterli miktarda özelliğe sahip olmadığını da söyleyebiliriz. Nispeten daha saf bir sıvıdır.
Yukarıda bahsedilenler menenjit oluşumu için yaygın mekanizma olsa da tek mekanizma değildir. Kafatası kırıkları, nazal sinüs enfeksiyonları, zatüre, cribriform kemik kırıkları gibi durumlar da menenjite davetiye çıkarabilmektedir. Çünkü beynin doğal koruma yolları bir şekilde zarar görecektir ve bu da mikroorganizmaların kolayca zar sistemine giriş yapabilmelerine sebep olacaktır.
Konuyla alakalı şu videoyu da istifade etmeniz için paylaşıyoruz. https://www.youtube.com/watch?v=xQC6L8M6XfU Sağlıklı günler.
Kaynakça https://en.wikipedia.org/wiki/Meningitis • https://www.youtube.com/watch?v=xQC6L8M6XfU
• www.researchgate.net • www.radiopaedia.org